Damakta Aft, Aft ağız içi damakta en sık karşılaşılan hastalıktır. Aft oluşumunun engellenmesi için birtakım çalışmalar yapılmaktadır. Damak aft'ları bir çeşit ülser hastalığıdır. Oluşan bu beyaz yaralar, sıcak yemekler yenilirken, içilirkin, acı veya tuzlu, ekşi besinler yenildiğinde, yanlışlıkla diş ile üzerine bası uygulandığında şiddetli terk duygusu ve ağrı ortaya çıkarır.
Damakta bulunan aftlar konuşma da problemler ortaya çıkarabildiği gibi tükürük salgılarının kontrolünün bile kaybedilmesine neden olabilir.
Damakta meydana gelen bu yaralar genellikle 3-5 gün içinde kendiliğinden iyileşir. Aft'lar damak yüzeyinde bir yer de olabileceği gibi birkaç yerde aynı anda ortaya çıkabilir. Fakat kimi durumlarda haftayı bulabilir. Mercimek büyüklüğüne ulaştıktan sonra iyileşmeye dönüş olmuyor ise daha da büyüyerek klinik bir vaka haline gelir. Ülkemiz toplumunun yüzde 25'inin bu yaralar ile mücadele ettiği tespit edilmiş olup, bayanlar da daha fazla görülmektedir.
Damakta ortaya çıkan aftların nedeni nedir?
Genel nedenler; Sağlıksız yaşam koşulları, beslenme sorunları, stres, bağışıklık sisteminin zayıflığı, çeşitli hastalıklar sonrası vücudun tepkisi, dışarıdan alınan fazla acı besinler ve sürekli tuzlu şeyler yemek damak yüzeyinin zaten hassas olan bölümünde hücre deformasyonuna bağlı olarak yaraların ortaya çıkmasına neden olur. Yara genel olarak kırmızı renkli (Eritroplaki) ve küçük olarak ortaya çıkar, daha sonra büyür ve beyazlaşır, beyaz bir yara (Lökoplaki) olur.
İlk ortaya çıkışında derin ve ağrılı bir sızlama ile kendini gösterir. Küçük bir ihtimal de olsa başka hastalıkların belirtisi olabilir.
Damakta aft oluşturan özel nedenler
Hormonal değişim; Hormonlarda meydana gelen değişimlerin cilt yüzeyine verdiği tepki ağız içi damak aftları olarak karşımıza çıkar. Erkek veya kızlarda ergenlik döneminde meydana gelen değişimler ile kadınların özel durumlarında hormonal değişimler damak aftı oluşmasına neden olur.
Beslenme alışkanlıkları; Acılı, asitli, baharatlı gıdalar damak aftlarını tetikler. Asit miktarı yüksek içeceklerden başka sirke, tuz, turşu, çerez, çekirdek ve pek çok kimyasal içerik bulunduran yiyecekler damakta aft oluşumunun önemli nedenleridir. Aftın neden olduğunu anlamak için aft oluşumundan iki gün önceye giderek yediğiniz hangi şeyin size dokunmuş olabileceğini anlayabilir beslenme alışkanlıklarınızı gözden geçirebilirsiniz.
Mide mikrobu; B12 vitamini eksikliğinde ortaya çıkan bu mikrop helicobakter pylori olarak bilinir, bu mikrop damakta aft çıkışına neden olabilir. Bir çeşit bakteri özelliği taşıyan bu mikrop zaman zaman mideye de zarar verdiği tespit edilmiştir. Eğer damakta aft oluşumuna mide mikrobu yol açıyor ise; bu mikrop kesinlikle temizlenmeli aksi durumda aft iyileşmesi kısa süreli olacak ve tekrar nüksedecektir.
Behçet Hastalığı; bu hastalıkta ağız damak ve yanlarında yaralar meydana gelir. Diğer aftlardan ayırt edilemez. Diğer aftlardan tek farkı bütünleşik olarak birçok ortaya çıkması ve ayda birkaç kez çıkması gösterilebilir. 2-7 gün arasında kendiliğinden iyileşir. Aft damakta çıkabileceği gibi ağzın diğer bölgelerinde de çıkabilir. Yaralar ağrılı olduğu için hasta beslenmesinde zorluk yaşayabilir.
Damak aft tedavisi nasıldır?
Acı, asidik ve sıcak şeylerden uzak durulmalıdır, akşam uyumadan önce mutfaklar da kabartma tozu (Karbonat) olarak kullandığımız toz soda bir bardak suyla içildiğinde hem mide rahatlayacak hem de damakta bulunan aft yaralarına iyi gelecektir. Eğer damakta aft bir türlü geçmek bilmiyor ise; hekime başvurulmalıdır. Kortizon, kakaolu gargara, jel ve sprey ilaçlar kullanılmalıdır. Bunların içinde en etkili ilaç ise kenakort pomat kremdir.
